“လက်ရှိကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံမှာဖြစ်ပျက်နေတဲ့ ဖြစ်တည်နေတဲ့ ပုံမှန်အနေအထားမဟုတ်တဲ့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအရကတော့ ဒီအတွေ့အကြုံတွေကို အခြေခံပြီးတော့ နောက်ထပ်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးတွေက အများကြီး ရှိမှာပါ။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲပေါ်လာဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဆက်ကြိုးစားရမှာပါ” – ဗိုလ်မှူးကြီး စောကျော်ညွန့်
ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်နဲ့ ၆ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲကို အိန္ဒိယရဲ့ကမ္ဘာ့ရေးရာကောင်စီ ICWA ပံ့ပိုးကူညီမှုနဲ့ အပစ်ရပ်ထိုး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ၆ ဖွဲ့က ကိုယ်စားလှယ်တွေ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီတက်ရောက်ခဲ့ကြတဲ့ အဖွဲ့တွေထဲမှာ အပစ်ရပ်လက်မှတ်ထိုး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် ၇ ဖွဲ့နဲ့ စုဖွဲ့ထားတဲ့ 7 EAO Alliance အဖွဲ့လည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံကနေ အိန္ဒိယနိုင်ငံဆီ သွားရောက်ခဲ့ရတဲ့ အဲဒီခရီးစဉ်မှာ ဖက်ဒရယ်လစ်ဇင်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘာတွေလေ့လာခဲ့ရပါသလဲ။ နောက်လာမယ့် အနာဂတ် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအသစ်ရေးဆွဲရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်ကနေ ဘယ်လိုအကူအညီတွေ ပေးမယ်လို့ သိရှိနားလည်ခဲ့ရပါသလဲ။ ဒီအိန္ဒိယခရီးစဉ် အပြီးမှာရော မြန်မာနိုင်ငံဘက်အခြမ်းမှာ ဘာတွေ ပြန်လည်ဆွေးနွေးဖို့ရှိမလဲဆိုတာကို သိရဖို့ 7 EAO Alliance ပြောခွင့်ရ ဗိုလ်မှူးကြီး စောကျော်ညွန့်နဲ့ သံလွင်တိုင်းမ်က အခုလိုပဲ မေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး – ဆရာတို့အပစ်ရပ်အဖွဲ့အနေနဲ့ အိန္ဒိယကနေ ဖိတ်ခေါ်ခဲ့တဲ့ ခရီးစဉ်မှာ ဖက်ဒရယ်လစ်ဇင်နဲ့ပတ်သက်လို့ ဘာတွေ လေ့လာခဲ့ရတာ ရှိမလဲ။
ဖြေ – အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကိုလည်း လေ့လာဖြစ်တယ်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေကိုလည်း လေ့လာဖြစ်တယ်။ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ နှစ်ရက်တာအချိန်လေးမှာ ကျွန်တော်တို့ အတူတကွ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဒီလို လေ့လာဆွေးနွေးတာတို့ လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ပြောရမယ်ဆိုရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ဖွဲ့တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေလည်း ပါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုမှာဆိုလည်း သူတို့နိုင်ငံမှာ ကျင့်သုံးတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တွေကို လေ့လာဖြစ်တယ်။ အိန္ဒိယဖက်ဒရယ်နိုင်ငံရဲ့ အာဏာခွဲဝေမှုက အခွန်က အစပေါ့ ဆွေးနွေးလေ့လာဖြစ်ပါတယ်။
မေး – စစ်ကောင်စီက၂၀၂၅ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ အလွန်ကာလမှာဖြစ်ပေါ်လာနိုင်မယ့် ဖက်ဒရယ်လစ်ဇင်ကို အခြေခံတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေအသစ် တစ်ခုခု ရေးဆွဲမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ အိန္ဒိယဘက်ကနေ တစ်ခုခု အကူအညီပေးမယ်လို့ ပြောထားတာမျိုး ရှိလား။
ဖြေ – ဟုတ်ပါတယ်။ လေ့လာမှုက လက်တွေ့အားဖြင့်တော့ ခဲယဉ်းပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာက သမိုင်းနောက်ခံအားဖြင့် ကြည့်မယ်ဆိုရင် ပထဝီအနေအထား၊ လူမျိုး၊ ဘာသာ အဲဒါတွေက တူညီနေတာရှိတယ်ဆိုတာကတော့ မှန်ပါတယ်။
မတူတာက သူတို့နိုင်ငံမှာ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံထက်ဆိုရင် နိုင်ငံရဲ့ဧရိယာကလည်း ကျယ်ဝန်းတယ်။ လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်မှုကလည်း ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံထက် အဆပေါင်းများစွာ များပြားတာတွေရှိတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးဖို့ တာဆူနေတဲ့အချိန်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံသာမကပေါ့လေ။
ဖက်ဒရယ်စနစ်ကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံတော်တော်များများကို လေ့လာခဲ့တာတော့ ရှိတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကျင့်သုံးတဲ့နိုင်ငံ တော်တော်များများရှိပါတယ်။ ထိုနည်းတူ အိန္ဒိယနိုင်ငံကလည်း ကျွန်တော်တို့ထက် လူဉီးရေအများကြီးများပြီးတော့ လူမျိုး၊ဘာသာစကားကွဲပြားမှုတွေ အများကြီး ကျွန်တော်တို့ထက် ပိုများပြီးတော့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တယ်။
ဖက်ဒရယ်စနစ်ကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံတိုင်း အားလုံးကိုတော့ တပုံစံတည်းကျတာတော့ ကျွန်တော်တို့မတွေ့ရှိရဘူး။ ထိုနည်းတူ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံကလည်း ပြောနေတဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို လျှောက်လှမ်းသွားမယ့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံပဲဖြစ်ဖြစ် ဆွစ်စလန်နိုင်ငံပဲဖြစ်ဖြစ် ဘယ်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကိုကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံပဲဖြစ်စေ ပုံတူကူးချတာထက် ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ ပထဝီနယ်မြေ အနေအထား ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ သမိုင်းနောက်ခံနဲ့ အသင့်လျော်ဆုံး အခြေခံကျောရိုးပေါ်မှာပဲ တည်ဆောက်သွားရမယ်လို့ အဲဒီလိုပဲ နားလည်မိပါတယ်။
မေး – အခုလိုမျိုး အိန္ဒိယဘက်က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ ဒီနှစ်မကုန်ခင်လောက်မှာ သုံးပွင့်ဆိုင်အဖွဲ့အနေနဲ့ ပြန်လည် ဆွေးနွေးဖို့ရော ရှိမလား။
ဖြေ – အိန္ဒိယနဲ့က နယ်နိမိတ်ချင်းထိဆက်နေတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတစ်ခုရဲ့ ဖြစ်ပေါ် မှုအခြေအနေပေါ်မှာ အနည်းနဲ့အများရိုက်ခတ်မှုရှိမှာပဲ။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ပုံမှန်အနေအထားမဟုတ်တဲ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းအောက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကိုလည်း ရိုက်ခတ်မှု အနည်းနဲ့အများရှိမယ်ဆိုတာကို ရှောင်လွှဲလို့ မရပါဘူး။
အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်။ ဖက်ဒရယ်နဲ့ဒီမိုကရေစီ စနစ်ကိုသွားဖို့ အတူတကွကြိုးပမ်းနေတဲ့ အချိန်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုတွေကတော့ ရှိနေမယ်ဆိုတာတော့ တွေ့ရှိရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံနှစ်ခုက တစ်အနေနဲ့ကြည့်ရင် အင်္ဂလိပ် ကိုလိုနီအောက်မှာ အတူတကွ နေခဲ့ရတယ်။ လွတ်လပ်ရေးရတဲ့အချိန်ကျတော့လည်း ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့်ပဲ သိပ်မကွာ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့တယ်။
ပထဝီအနေအထားကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း နယ်မြေကွာခြားမှုက လွဲလို့ လူဦးရေ၊ ပျံနှံ့နေထိုင်မှု ဘာသာစကား၊ ကွဲပြားမှုများစွာရှိနေတဲ့ အခြေခံသဘောတူညီချက်တွေအပေါ်မှာ ရှိနေတယ်။
အခုကျွန်တော်တို့ ဖက်ဒရယ်စနစ်၊ ဒီမိုကရေစီစနစ်တွေနဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင် အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့က တတ်နိုင်သမျှ အနည်းနဲ့အများ ကြိုးပမ်းမှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတာပဲ မြင်မိပါတယ်။
လက်ရှိ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ အခင်းအကျင်းအရတော့ အချိန်ပေးဖို့ လိုအပ်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာက တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုဆိုတဲ့ အစဉ်အလာ ယဉ်ကျေးမှုက တော်တော်လေး ကျဉ်းမြောင်းနေတဲ့ကာလဖြစ်တယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုတွေ လက်နက်ကိုင်တပ်တွေလည်း ရှိနေတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတို့ကတော့ မှေးမှိန်နေမယ်။ ကျဉ်းမြောင်းနေမယ် ဒါကအရှိတရားပါ။
အိန္ဒိယနိုင်ငံက လုပ်နေတဲ့ ဖွဲ့စည်းအခြေခံဥပဒေစနစ်နဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလုပ်ငန်းစဉ်က အားလုံးပေါင်း စီးရီး ၈ ခုရှိပါတယ်။ သိရသလောက် ၁ နဲ့ ၂ ပဲ ပြီးသွားပါတယ်။ ကျန်တဲ့ နောက်ပိုင်းတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအနေနဲ့ လျာထားချက်အရတော့ ၆ ခုလောက် ကျန်နေတာပေါ့လေ။ ဒါကတော့ ဆက်လုပ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပြည်တွင်းမှာရှိနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ အစိုးရ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေပေါ့။ လက်ရှိကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံမှာဖြစ်ပျက်နေတဲ့ ဖြစ်တည်နေတဲ့ ပုံမှန်အနေအထားမဟုတ်တဲ့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအရကတော့ ဒီအတွေ့အကြုံတွေကို အခြေခံပြီးတော့ နောက်ထပ်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးတွေက အများကြီး ရှိမှာပါ။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲပေါ်လာဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဆက်ကြိုးစားရမှာပါ။
မေး – ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ စီးရီ ၆ ခုစာအတွက် ဆရာတို့အဖွဲ့အနေနဲ့ အိန္ဒိယကို နောက်ထပ် သွားရောက်ဖို့ရော ရှိဦးမလား။
ဖြေ – ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိအကြပ်အတည်းကို ကျော်လွှားနိုင်မယ့် အစုအဖွဲ့ပါဝင်မှုတွေ ရှိဖို့ကိုတော့ တဆင့်ချင်း ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားဖို့ပဲ ကြိုးပမ်းချက်တွေ ရှိတယ်။ ဒီနိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ဖြစ်စဉ်မှာ အထူးသဖြင့် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံကို ဖက်ဒရယ်ကရေစီစနစ် နိုင်ငံတော်အဖြစ် တည်ဆောက်ဖို့အတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလုပ်ငန်းစဉ် တွေမှာ မရှိမဖြစ် မပါမဖြစ် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်တဲ့ အစုအဖွဲ့တွေ အဖွဲ့အစည်းတွေက ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုဆက်လက်ပါဝင်မလဲဆိုတာတော့ အခုချိန်မှာ အတိအကျတော့ ပြောလို့မရဘူး။
လက်ရှိ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် တည်ဆောက်တဲ့ဖြစ်စဉ်မှာ မပါမဖြစ် ပါသင့်ပါထိုက်တဲ့အစုအဖွဲ့၊ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေ ကတော့ကျန်တဲ့ စီးရီးမှာလည်း ပါဝင်မှု ပိုမိုများပြားလာအောင် ကျွန်တော်တို့ဆက်လက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ဖို့ ရှိပါတယ်။
မေး – အပစ်ရပ်အဖွဲ့တွေရော အစည်းအဝေးတွေရှိနေလား။ ဘာတွေဆက်လုပ်နေလဲ။
ဖြေ – အပစ်ရပ်တွေဆိုတာကလည်း NCA လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့က ၁၀ ဖွဲ့ရှိမယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကနေ ကျွန်တော်တို့က ၃ ဖွဲ့က ဆက်လက်ပါဝင်ဖို့ရှိတာက ၇ ဖွဲ့ ကျန်တယ်။ ကျန်တဲ့ ၇ ဖွဲ့ထဲမှာလည်း အခြေအနေအရပေါ့လေ။
စုဖွဲ့မှုတွေအသစ်နဲ့သွားမယ့် 7 EAO Alliance စုဖွဲ့မှုတွေမှာ ပါမယ့် ခုနက ကျွန်တော်ပြောတဲ့ အပစ်ရပ် ၇ ဖွဲ့ ရဲ့ စုဖွဲ့မှုထဲမှာ ပါဝင်မယ့် အတွင်းရေးမှူး အစုအဖွဲ့ကတော့ ပုံမှန် တစ်ပတ်တစ်ကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဖြစ်ပါတယ်။
သံလွင်တိုင်းမ်
ဓာတ်ပုံ – Social Media